Betaalbaarheid en betrouwbaarheid OV onder druk: dit was 2024

Het jaar loopt alweer ten einde, tijd voor een eindejaarslijstje! Wat zal de reiziger van dit jaar niet snel vergeten? Welke successen kon Rover voor de reiziger boeken? Welke verslechteringen konden wij niet voorkomen? Een niet-uitputtend overzicht.

Lijnen gered

Het jaar 2024 begon goed. Het was gelukt een grote prijsverhoging bij NS te voorkomen en meerdere bedreigde busritten waren gered van de ondergang. Met de actie Red Mijn Lijn hadden we succesvol aandacht gevraagd voor de dreigende kaalslag in het openbaar vervoer. De Tweede Kamer was overstag gegaan en werd er een bedrag beschikbaar gesteld om het openbaar vervoer in stand te houden. De ticketprijzen werden bevroren en veruit de meeste bussen bleven rijden. Op sommige plekken gingen zelfs meer bussen rijden. Reden voor een feestje! En wel met een feestelijke taart die wij aanboden aan vertegenwoordigers van het Rijk en de provincies.

Rover-directeur Freek Bos met taart bij Jan van Selm, directeur Decentrale OV-Autoriteiten en Wino Aarnink, directeur OV en Spoor van het Ministerie I&W

Veiligheid voorop

Het jaar eindigde ook goed: de Tweede Kamer steunde ons pleidooi om een betere balans te zoeken tussen veiligheid en groei op het spoor. Want door de huidige strenge eisen mogen er niet meer treinen dan nu een overweg passeren. Het uitbreiden van treindiensten of aanleggen van nieuw spoor is hiermee onbetaalbaar geworden omdat alle getroffen overgangen moeten worden vervangen door een tunnel. Een onwerkbare situatie die op lange termijn de veiligheid ook niet ten goede komt wanneer de groei op het spoor stagneert. Een motie om ons advies te volgen en de eisen aan te passen, werd unaniem gesteund. Begin 2025 gaat de regering met ons en de spoorbedrijven in gesprek om oplossingen te zoeken, waarmee nieuwe verbindingen als de Nedersaksenlijn een stap dichterbij komen.

Spooroverweg Naarden-Bussum
Foto: Tim Boric

Betrouwbaarheid onder druk

Maar het was niet alleen maar feest dit jaar. Zowel op het spoor als in meerdere busregio’s kon de reiziger niet rekenen op betrouwbaar openbaar vervoer. Het jaar was begonnen met op diverse plekken nieuwe vervoerders: Twente, waar Arriva het busvervoer van Keolis overnam, regio Zaandam en Purmerend waar EBS het vervoer van Connexxion overnam en Flevoland waar EBS de het stokje overnam van Arriva en Connexxion. In al deze regio’s kregen reizigers langdurig te maken met vertragingen en uitgevallen ritten. Er werden zelfs boetes aan de vervoerders opgelegd. Reden voor Rover om met een advies te komen voor een soepelere overgang naar een andere vervoerder. Zo pleiten wij ervoor om concessiewisselingen voortaan in het voorjaar te doen zónder wijziging van de dienstregeling. Er zijn in het voorjaar minder reizigers en het weer is over het algemeen gunstiger. Door het ruim voor de schoolvakanties te plannen is er ook voldoende personeel beschikbaar om eventuele problemen snel op te lossen.

Ook op het spoor ging het slecht. Arriva kampte met personeelsgebrek en Rover-Limburg ergerde zich groen en geel aan de onbetrouwbaarheid van de nieuwe Drielandentrein. Op de hogesnelheidslijn bleven de snelheidsbeperkingen voor flinke vertragingen zorgen, de herhaalde oproep van Rover om tenminste de toeslag te schrappen werd door NS naast zich neergelegd. Wel gehoor kreeg onze oproep aan de Tweede Kamer om ProRail en NS onder verscherpt toezicht te plaatsen wegens aanhoudende slechte prestaties. Daarmee werd er op ons verzoek een verbeterplan afgedwongen. Volgens dit plan gaan NS en ProRail maatregelen treffen tegen defecte treinen, hinder door werkzaamheden en vertragingen door snelheidsbeperkingen.

Zowel op het spoor als in de bus werden reizigers geplaagd door vertragingen

Betaalbaarheid onder druk

Intussen kwam uit diverse onderzoeken dit jaar naar voren dat steeds meer mensen tripjes en familiebezoekjes laten schieten omdat het openbaar vervoer inmiddels te duur is geworden. Reden voor Rover om te starten met de actie Heel Holland Reist waarmee ruim 20.000 handtekeningen werden opgehaald voor een voordelig ‘NL Ticket’. Tenslotte: massa is kassa, dus beter veel reizigers die weinig betalen dan weinig reizigers die (te) veel betalen. In diverse overleggen bleek dat de OV-bedrijven zich vooral zorgen maken om de kosten van een voordelig ticket. Wel is toegezegd om een voordelig ticket te onderzoeken voor reizigers met een minimum-inkomen. Een dergelijk ‘NL Ticket Light’ is zeer welkom en daarmee een goede stap, maar wat ons betreft slechts een tussenstap naar een voordelig ticket voor iedereen. Intussen krijgen NS-reizigers per januari weer met een forse prijsverhoging te maken waarmee de betaalbaarheid van het hele OV verder onder druk komt te staan.

Rover lanceerde de actie Heel Holland Reist voor een voordelig NL Ticket

Samenreiskorting

Eén van de middelen om de trein betaalbaar te houden voor reizigers die samen reizen, werd dit jaar nou juist beperkt: NS heeft het flink moeilijker gemaakt om gebruik te maken van samenreiskorting. Voortaan zijn reizigers die samen reizen, aangewezen op digitale systemen met koppelcodes, e-tickets en smartphone. De wijziging leidde tot een stortvloed aan klachten. Onze negatieve adviezen en het zwartboek dat wij hierover aan NS aanboden, zorgde niet voor verbeteringen.

Regionale successen

Gelukkig kunnen we er regelmatig wel voor zorgen dat de reiziger wordt gehoord. Met de signalen die wij krijgen van reizigers, lukt het regelmatig om kleine verbeteringen af te dwingen. Zo konden we zorgen voor langere treinen voor zondagse Sprinter-reizigers tussen Utrecht en Leiden. Ook werd de overstap in Alphen aan den Rijn verbeterd. Het lukte ons ook om de vroege Intercity van Rotterdam naar Dordrecht te laten terugkeren. De spitstrein tussen Harderwijk en Amersfoort werd succesvol bij de politiek op de agenda gezet – in 2025 keert deze eindelijk terug. Ons onderzoek naar de bereikbaarheid van ziekenhuizen in diverse regio’s leidde tot Kamervragen waardoor dit zorgpunt duidelijk op de agenda is gezet.

Wagenborg is meer duidelijkheid gaan geven voor reizigers naar Ameland door op ons advies de inzet van de tweede veerboot voortaan tijdig weer te geven in het afvaartenoverzicht. De waterbus beloofde Rover-Drechtsteden om voor de nieuwe schepen alle oprijplanken opnieuw te ontwerpen en te vervangen voor betere toegankelijkheid, ook wordt de halte Hooikade voortaan het hele jaar bediend. Op ons verzoek kwam er in het programma van eisen voor de nieuwe Vechtdallijn te staan dat de treinen straks ruimere bedieningstijden moeten bieden, meer USB poorten in de trein, geluidsisolatie met name bij de stiltecoupé, duidelijk leesbare reisinfo en een telefonisch bereikbare de klantenservice.

In Utrecht nam Syntus vele adviezen van ons over: van suggesties voor lijnnummering tot te bieden aansluitingen en het schrappen van een uitgedunde vrijdag-dienstregeling. In Amsterdam wisten we te voorkomen dat trams vanuit de buitenwijken niet meer naar de binnenstad mogen rijden. Er kwamen betere looproutes voor slechtzienden op het Stationsplein in Delft en de RegioTaxi mag hier eindelijk reizigers voor hun voordeur afzetten na inzet van Rover-Delft. Arriva en Hermes hebben toegezegd diverse onderdelen van hun klachtenmonitoring en -afhandeling te versterken. Amsterdam kwam met een actieplan tegen defecte liften en roltrappen. De busverbinding tussen Zoetermeer en Leiden werd verbeterd. Er kwamen meer nachtbussen in Drenthe. De stadsdienst in Apeldoorn gaat terug naar de frequentie van voor-corona. Enkele bussen uit Nijkerk gaan weer doorrijden over de concessiegrens heen naar Amersfoort Centrum. Er komt een buslijn van station Nijmegen naar vliegveld Weeze, net over de Duitse grens. En de komende jaren worden er eindelijk toiletten ingebouwd in de Gelderse treinen van Arriva.

Veel van deze successen konden worden geboekt dankzij de inzet van onze vrijwilligers. Wil je ook meehelpen? Klik dan hier om te zien wat je kunt doen.

De waterbus stopt voortaan het hele jaar op de Hooikade
Foto: Martin Oudenaarden

Het Reizigerscadeau

NS werd dit jaar een boete opgelegd nadat er eerder door personeelsgebrek minder treinen hadden gereden dan afgesproken. Deze boete mocht NS niet besteden aan de eigen bedrijfsvoering en moest op een andere manier ten goede komen aan de reiziger. Reden voor ons om de wedstrijd Reizigerscadeau te organiseren. Ruim 6000 reizigers dienden hun wensen in voor een verbetering voor de treinreiziger. Er werden een paar mooie prijzen gewonnen en NS heeft beloofd werk te maken van een idee om sociale contacten te verbeteren. Tot slot leverde het ons een hele stroom aan goede ideeën op om uit te kunnen putten.

Prijsuitreking het Reizigerscadeau

Agressie in het OV

Dit overzicht is niet compleet zonder een beladen onderwerp dat vooral de medewerkers in het OV bezighield: agressie. De toenemende agressie kende dit jaar een treurig dieptepunt toen in april een conducteur en een machinist door een groep jongeren werden mishandeld. Hierna volgde een stil protest waarbij het hele openbaar vervoer 3 minuten tot stilstand kwam. Het onderwerp is daarmee op de agenda gezet, maar helaas betekent dit niet dat het probleem is opgelost.

Zorgen in 2025

We gaan niet zorgeloos het nieuwe jaar in. Betaalbaarheid en bereikbaarheid zijn twee belangrijke onderwerpen waar we ons zorgen om maken. Allereerst gaat het nieuwe jaar al van start met een forse prijsstijging bij NS. Zonder ingrijpen van de politiek, dreigt dit een jaar later nog eens herhaald te worden. En dan staan er zeer forse bezuinigingen op het programma. Het kabinet beknibbeld namelijk flink op de subsidies voor het vervoer in de grote steden. Daarnaast wordt er ook nog eens miljoenen bezuinigd op de studenten OV-kaart. Het resultaat: overal dreigen er verbindingen of ritten te vervallen en de prijskaartjes zullen hierdoor flink oplopen. Andere bedreigingen voor de bereikbaarheid zijn de vele snelheidsbeperkingen binnen de steden door het verlagen van de toegestane maximumsnelheid of het aanleggen van verkeersdrempels. Vanwege de gevolgen op de dienstregelingen, dreigen diverse wijken en dorpen hun bus te verliezen. Rover-Gelderland maakt zich zorgen over de voorbereidingen van een nieuwe contractperiode waarbij de provincie diverse buslijnen heeft bestempeld als “niet-rendabel” of “alleen voor werkdagen”. Rover-Amsterdam intussen maakt zich zorgen om het verdwijnen van kaartautomaten bij de GVB. En dan zijn er nog de vele werkzaamheden op het spoor die de bereikbaarheid onder druk zetten. Ons onderzoek naar de hinder van dit soort werkzaamheden is goed ontvangen en krijgt in 2025 een gevolg – hopelijk met goede resultaten.

Er is dus genoeg werk aan de winkel. Wil jij ons hierbij helpen? Word dan ook lid of steun ons met een donatie. Samen staan we sterker!

Naar het laatste nieuws