Niet meer overstappen in Schoonhoven!
Lijn 295, de rechtstreekse bus van Rotterdam naar Utrecht. Rechtstreeks is deze verbinding nog niet zo heel lang. Rover was een belangrijke initiator.
Editie 3, 2021 | Martin Oudenaarden
Syntus Utrecht in Zuid-Holland
Foto: Martin Oudenaarden
Schoonhoven. Zilverstad, vanwege de rijke geschiedenis van zilversmeden. Het stadje aan de Lek heeft een mooi centrum met een aantal monumentale gebouwen. Het ligt in Zuid-Holland, vlak bij de grens met de provincie Utrecht. Die grens was er ook voor de bussen. Toen Rover 50 jaar geleden het levenslicht zag reden er bussen van Schoonhoven naar Gouda, Rotterdam en Utrecht. Allemaal hadden ze hun begin- en eindpunt in de Zilverstad. Wie vanuit wat verderop in de Krimpenerwaard gelegen dorpen naar Utrecht wilde, moest altijd overstappen. Dit gold ook voor inwoners van de Lopikerwaard die met de bus naar Rotterdam of Gouda gingen.
Twee Provinciën
De bussen in Schoonhoven waren in die tijd allemaal blauw en droegen het logo van de TP, de Twee Provinciën. Hetzelfde bedrijf, dus wat let je om een doorgaande busverbinding te gaan rijden? Schijn bedriegt echter. Achter de Twee Provinciën verscholen zich vier zelfstandige busbedrijven. De lijnen naar Rotterdam werden gereden door de vermaarde Reederij op de Lek uit het Zuid-Hollandse Kinderdijk, het bedrijf dat in vroegere jaren de bootdiensten op de Lek tussen Rotterdam en Culemborg onderhield. De lijn naar Utrecht was van de Autobusdiensten Vereeniging uit het Utrechtse Jutphaas. In 1973 gingen alle bedrijven in de TP op in het ene en grote Westnederland. De Schoonhovense busgrenzen bleven echter bestaan.
De jaren ’80 en de vroege jaren ‘90 waren de tijden van het Normeringssysteem Voorzieningenniveau Streekvervoer (NVS). Het aantal ritten op alle streekbussen in Nederland werd bepaald door reizigerstellingen in de maand november. In die maand werden regelmatig bedreigde buslijnen door actieve leden bezocht om de telcijfers wat op te krikken en zo het opheffen van ritten te voorkomen! Een busbedrijf dat ten onrechte busritten schrapte of het aantal ritten niet uitbreidde, kon rekenen op een bezwaarschrift. Reizigers en reizigersverenigingen konden bezwaar maken bij de overheidsinstantie die de dienstregeling had goedgekeurd. Actieve Rover-leden plozen de telcijfers, die openbaar waren, uit en waakten zo over de busfrequenties.
De dienstregeling van 1995, de eerste zonder overstap in Schoonhoven!
Foto: Martin Oudenaarden
Bushalte van lijn 195 en 295 in Lopik
Foto: Martin Oudenaarden
Slotbepaling
Een bezwaarschrift van Rover eindigde altijd met de opmerking dat bezwaar maken niet de handigste weg is om voor beter busvervoer te zorgen. Rover voerde liever overleg met de overheid en vervoerders. In vervoerskringen was deze opmerking beroemd (of berucht?); men noemde het de ‘Rover-slotbepaling’. En jawel: op een goede zaterdagochtend vond het eerste overleg met Westnederland plaats in het kantoor van de busgarage in Krimpen aan den IJssel.
Niet veel later opperde Rover bij Westnederland het idee om iets te doen aan de Schoonhovense busgrenzen, en wel door de buslijnen Gouda–Schoonhoven en Schoonhoven–Utrecht aan elkaar te koppelen. De gedachte was dat er vanuit het Utrechtse Lopik meer naar Gouda dan naar Rotterdam gereisd werd. Daarnaast waren de aansluitingen tussen beide buslijnen prima, waardoor koppelen nauwelijks gevolgen zou hebben voor de dienstregeling en andere aansluitingen.
Op 28 mei 1995 was het zover. Westnederland was ZWN geworden en in de eerste dienstregeling stond lijn 195 van het Rotterdamse metrostation Capelsebrug via Schoonhoven naar Utrecht. ZWN had voor een doorgaande lijn van Rotterdam naar Utrecht gekozen. Prima; Rover was hiermee ook zeer tevreden. Maar helaas klopten de aansluitingen op andere buslijnen in de Krimpenerwaard in één richting voor geen meter. Dit loste ZWN een jaar later op, weer op voorstel van Rover. De vervoerkundige sputterde eerst nog wat tegen, maar zijn collega die de chauffeursroosters maakte vond het een prima idee. En ZWN gaf de reizigers van lijn 195 nog een mooi cadeau: een halfuurdienst van Rotterdam tot Utrecht op doordeweekse dagen.
Marktwerking: concessiegrens
De rechtstreekse bus Rotterdam–Utrecht via Schoonhoven rijdt nog steeds, als lijn 295 die in de Lopikerwaard langs Benschop rijdt in plaats van erdoor. Het aantal bussen bleef groeien. Nu rijdt er doordeweeks overdag elk kwartier een bus, in het weekend elk half uur. Bij de start in 1995 reed de bus tussen Rotterdam en Schoonhoven op zondag nog maar eens per twee uur! De koppeling tot een doorgaande buslijn heeft het busvervoer hier geen windeieren gelegd. Er wordt heel wat meer ‘over Schoonhoven’ gereisd dan vroeger.
Door de marktwerking had het ook anders kunnen lopen. Lijn 295 valt onder twee busconcessies, een Zuid-Hollandse en een Utrechtse. De grens tussen beide ligt… in Schoonhoven. Gelukkig eisten beide provincies van de vervoerders een doorgaande verbinding. Vandaag de dag heeft Arriva de Zuid-Hollandse concessie in handen en rijdt door naar Utrecht. Syntus bezit de Utrechtse concessie en rijdt door naar Rotterdam. Rover wenst lijn 295 vanzelfsprekend nog vele jaren een doorgaande route en hoge frequentie toe. Maar ondanks dat de bus in Schoonhoven doorrijdt naar Utrecht of Rotterdam, blijft de Zilverstad de moeite waard om uit te stappen en er een kijkje te nemen!
Prijsverschillen
Op tariefgebied is er nog wel wat te integreren op lijn 295. De losse kaartjes die je in de bus van Arriva koopt, zijn niet geldig bij Syntus. En er zijn prijsverschillen! Wie van Bergambacht naar Schoonhoven gaat met een los kaartje, betaalt bij Arriva € 2,20 en bij Syntus € 2,90. Het Tourist Day Ticket van de provincie Zuid-Holland is helemaal niet geldig in lijn 295, ook niet het Zuid-Hollandse deel. Met de Utrechtse dagkaart kan je wel naar Rotterdam reizen, maar alleen in de bussen van Syntus. In de bussen van Arriva is deze dagkaart niet geldig, zelfs niet als je binnen de provincie Utrecht blijft.
Tanden laten zien
Rover heeft al die jaren dankbaar gebruik gemaakt van het overleg met de vervoerders in Zuid-Holland en Utrecht. En nog steeds. Wat niet betekende dat Rover nooit meer haar tanden liet zien. Zo mocht van het NVS de frequentie van lijn 196 tussen Gouda en Ouderkerk aan den IJssel in de middagspits omhoog naar een halfuurdienst. Mooi, doen, vond Rover. Westnederland weigerde: te duur. Rover riep de overheid op om de dienstregeling niet goed te keuren; Westnederland ging overstag. Helaas heeft deze halfuurdienst de marktwerking niet overleefd.