Langs de Leie van Wervik naar Kortrijk

De Gouden Rivier

Eenmaal per uur brengt de IC-trein Antwerpen–Kortrijk–Poperinge ons naar de tabaksstad Wervik met zijn mooie bakstenen stationsgebouw. Wie erbinnen wil kijken neemt een kijkje op de website van de feestzaal. In 2015 sloot de lokettist voor het laatst de geldla. Nog grootser is de Sint Medarduskerk; haar afmetingen zijn indrukwekkend. Neem alleen de kerktoren: 86m hoog. Het verhaal wil dat er onder de crypte een gang leidt naar café Het Kapittel in de Ooievaarsstraat. Anderen fluisteren dat je ondergronds helemaal naar Komen (Comines in ‘t Frans) kunt komen. Voor een werkelijk profaan uitstapje ga je naar het in een gerestaureerde molen gevestigde Tabaksmuseum.

Via de nieuwe Leiebrug steken we de rivier over, die hier tevens de landsgrens met België vormt. Halverwege de 17e eeuw werd Zuid-Wervik, feitelijk een voorstad van Wervik, veroverd door de troepen van Lodewijk XIV van Frankrijk. Een halve eeuw later werd de Leie bij de Vrede van Utrecht de definitieve grens, zodat we nu spreken van Wervicq-Sud. De bron van de 202 km lange rivier ligt in Frankrijk, in de heuvels van Artois. Een kleine 30 km lang vormt la Lys de Frans-Belgische grens. Vanaf Menen stroomt zij door België, om in Gent in de Schelde uit te monden. Na de zware overstromingen in de jaren ’60 is de ‘gouden rivier’ gekanaliseerd, waarbij ruim twintig riviermeanders zijn afgesneden. De ingreep was enerzijds een forse aanslag op het landschapsschoon, anderzijds ontstonden langs de oude rivierarmen verschillende aantrekkelijke natuurgebieden. Wie bijvoorbeeld vanuit Wervik stroomopwaarts richting Komen/Comines gaat, wandelt over het bijna 40 hectare grote recreatie-eiland De Balokken, ingeklemd tussen de nieuwe en de oude Leie. Een ander natuurgebiedje is het Diefhondbos waar wij doorheen komen. Vanaf de brug die op 7m boven het water ligt, is te zien dat de rivier door mensenhand veel breder is geworden. Alle bruggen die we tot in Kortrijk passeren hebben of krijgen minimaal deze hoogte. Als (ooit) tussen Cambrai en Compiègne (Frankrijk) een 100 km lang kanaal is gegraven varen er grote binnenschepen (drie lagen containers) vanuit Belgische havens naar Parijs. Mocht de wandelaar zich verbazen over het Seine-Scheldebord, ergens onderweg op een bouwplaats: dat heeft met bovenstaand toekomstig kanaal te maken.

Vlas en Tabak

De Leie is de schoonste rivier van Vlaanderen en de glorierijkste ook, aldus dichter Karel van de Woestijne in het begin van de 20ste eeuw. Vroeger heette de Leie ook wel de gouden rivier. Dat had zij te danken aan de gouden glans die het water kreeg van het wekenlang roten van vlas. Daartoe legden de telers het vlas in houten plankenkooien in het langsstromend rivierwater. Het beschermende laagje loste geleidelijk op en de vrijkomende vezels gingen naar de linnenindustrie; de rest was voor de rivier. Die gouden glans was natuurlijk niet onschuldig, maar de schone schijn van deze forse waterverontreiniging. In 1943 werd in het hele stroomgebied het roten verboden.

Een ander gewas dat in de omgeving van Wervik werd en wordt geteeld is de tabaksplant. Bij die al genoemde Vrede van Utrecht werd de tabaksteelt aan Frankrijk toebedeeld en werd Wervik het centrum van de tabaksmokkel. Toch bleef de omgeving van Wervik het centrum van de Belgische tabaksteelt. Doordat de verwerkende industrie naar lagelonenlanden verhuist, houden veel telers ermee op.

Diefhondbos

Na zo’n 9 km verlaten we tijdelijk de Leie en wandelen we door het Diefhondbos, ontstaan uit het rechttrekken van de Leie. De bedding werd tot 1983 gevuld met huisvuil. Bovenop op het stort, ongeveer 5m hoog, werd een meter schone grond aangebracht zodat er een jong bos kon groeien. Amper een km verder gaan we met de rood/wit-markering van de GR 5A Wandelronde van Vlaanderen opnieuw door een klein bos. Na iets meer dan 14 km lopen we onder de A17 (E403) door met naar rechts de dichterbij kruipende spoorlijn naar Doornik en Frankrijk. De afstand tussen spoor en rivier is zo’n 200m met een verval van maar liefst 15m. De stuwwal dateert uit de laatste ijstijd. We lopen langs de Leie verder tot we bij een dode rivierarm zijn aangekomen, waar we naar rechts het aardige dorp Marke binnenstappen. Als we voor de tweede keer het spoor hebben gekruist lopen we enige tijd in de nabijheid van een rangeerterrein, werkplaats en gebouwen van Infrabel, de Belgische zus van ProRail.