Dreigende witte plekken in Rotterdams OV

Tram uit het straatbeeld

Ik spreek af met Rudy Schoonveld en Maarten Zeilmaker op Willemsplein, de eindhalte van tramlijn 7. Je stapt hier pal naast de aanlegsteiger van de Waterbus en onder de Erasmusbrug uit. Onze tram zit duidelijk vol met dagjesmensen, die ik op de steiger van de Waterbus weer tegenkom. “Juist daarom is het zo raar dat ze dit stuk in het nieuwe Tramplan gaan opheffen”, verzucht Maarten. Rudy: “De gemeente Rotterdam gaat ervanuit dat de meeste Waterbus-gebruikers met de fiets komen. Maar als je hier gaat posten zul je zien dat er toch aanzienlijk wat reizigers te voet op de Waterbus stappen.” Dat wordt inderdaad duidelijk zichtbaar als we even bij de steiger gaan kijken. Ongeveer de helft van de reizigers heeft geen fiets bij zich en is lopend of met het OV gekomen.

Niet-fietsende bezoekers zijn straks aangewezen op de metrohalte Leuvehaven. Vanaf hier loop je in 5 minuten naar de kade, maar dat is niet bepaald een fijne looproute vanuit een donker, nauw metrostation. “Zeker in de avonduren is het hier gewoon onprettig voor reizigers”, beaamt Rudy. Maarten: “Daarom maken we ons in het Metrocov hard voor het aanhouden van de tramhalte. De RET wil dit ook graag en er is al een alternatieve route voor lijn 4 bedacht die dan halte Willemsplein kan gaan bedienen. Maar lijn 7 verdwijnt al in 2025 en een nieuwe route of ander alternatief komt er op zijn vroegst in 2026. Dan zitten reizigers toch een jaar lang met een probleem.”

Er vallen gaten

Om de reden achter deze wijzigingen te vinden duik ik in het Plan Toekomstvast Tramnet (PTT), dat de MRDH in juli 2023 vaststelde. De insteek is om de tram aantrekkelijker, sneller en betrouwbaarder te maken door vaker over vrije banen te rijden in een hogere frequentie. Dit betekent in sommige gebieden een toename van de frequentie en bereikbaarheid, maar elders het opheffen van trajecten – vooral waar de trambaan over de rijbaan loopt en geen vrije doorgang heeft.

Het Metrocov en Rover Rotterdam uitten hierover hun zorgen in een advies rondom het vervoerplan 2025. Door het PTT vallen er ‘gaten in de bereikbaarheid van delen van de stad. Ook de bereikbaarheid van haltes komt volgens de belangenbehartigers in het geding, zoals veilige looproutes en fietsparkeervoorzieningen. De MRDH wil dit afdekken door middel van bestuursovereenkomsten, maar dit is nog niet geregeld. In de tussentijd worden al wel maatregelen genomen om het PTT en het vernieuwde busnet in te voeren, waardoor haltes verdwijnen en anderen lastiger bereikbaar worden

Om dit te illustreren nemen Maarten en Rudy me mee met lijn 8 door de Zaagmolenstraat in het Oude Noorden. Dit is een voorbeeld van een lijn die gedeeltelijk komt te vervallen omdat de tram hier via de rijbaan gaat. Deze lijn zou volgens de MRDH ‘maar’ rond de 1.000 reizigers per dag trekken. Tijdens ons ritje zit de tram behoorlijk vol met bewoners en hun boodschappen of andere inkopen, evenals op de terugweg richting Spangen. Ook wordt duidelijk dat in dit stadsdeel geen alternatief is voor de tram. “Bussen kunnen niet door deze nauwe straten. Als de tram verdwijnt is deze hele wijk van OV verstoken”, zegt Maarten.

En de bussen dan?

Vervoerder EBS stelt in zijn nieuwe vervoerplan 2025 het aanbod te kunnen uitbreiden en hiermee afschalingen uit 2023 ongedaan te kunnen maken. Bijvoorbeeld door de dienstregeling in en naar Voorne-Putten uit te breiden, een gebied met een lage OV-dichtheid. Zo zouden de plaatsen Brielle en Rozenburg via de nieuwe Blankenburgtunnel directe buslijnen naar Schiedam kunnen krijgen – maar alleen als EBS niet straks voor elke rit € 8,70 tol moet gaan betalen (de tunnel wordt een toltunnel). Daarom hebben de MRDH en Rover hebben zich hard gemaakt voor ontheffing van de tol. Rudy: “Het is natuurlijk vreemd als deze kosten ervoor zorgen dat een goede busverbinding er niet komt. Auto’s kunnen straks makkelijker door de tunnel dan bussen en dat is niet de bedoeling. We hopen dan ook dat de tol voor EBS alsnog wordt afgeschaft.”

Hoewel het nieuwe vervoerplan van EBS goed klinkt en veel herstelde verbindingen laat zien, zijn er ook zorgen bij de Rover-afdeling. “Als het Tramplan een voorbode is zullen we ook hier heel scherp moeten zijn om te zorgen dat gebieden goed bereikbaar blijven met de bus”, aldus Maarten en Rudy. “De trend om te focussen op buslijnen met veel reizigers zien we door het hele land, dus ook in een metropoolgebied loert het gevaar dat dunnere lijnen verdwijnen. Daardoor dreigen juist de gebieden waar bewoners afhankelijk zijn van OV in witte vlekken te veranderen.”