Een zware zomer voor de treinreiziger

Druk, druk, druk. Dat kenmerkt de reis van veel vakantiegangers dit jaar. Na twee jaar coronabeperkingen willen mensen er massaal weer op uit. Tegelijk kampen we nog wel met de nasleep van de pandemie: hoog ziekteverzuim, beperkte dienstregelingen, personeel dat is vertrokken, lange levertijden bij materieeldefecten. Het resultaat hebben we allemaal voorbij zien komen: enorme wachttijden op Schiphol, megafiles op de snelwegen en overvolle treinen naar het buitenland, die bovendien niet altijd de eindbestemming wisten te bereiken. 

Een trage start

Het was nog lang de vraag of de reiziger deze zomer de weg naar de trein terug zou weten te vinden: in het voorjaar bleef het aantal reserveringen nog achter in vergelijking met het pre-coronatijdperk. Veel reizigers besloten waarschijnlijk de laatste ontwikkelingen af te wachten. De spoorwegen lieten het er niet bij zitten en lanceerden in mei een mooie actie: ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan werden Interrail-passen met 50% korting verkocht. Met deze pas kan de reiziger een bepaalde periode kriskras door Europa met de trein, veelal zonder vooraf te reserveren, voor een uitzonderlijk laag tarief. Pas later zou blijken dat met name reizigers naar Duitsland de keerzijde van deze succesvolle actie zouden ondervinden.

Stations voorbijrijden

De intercity- en vooral de ICE-treinen richting Duitsland kregen deze zomer namelijk uiteindelijk veel meer reizigers te verwerken dan voor de coronatijd. Door werkzaamheden in Duitsland moest de IC van Amsterdam naar Berlijn lange tijd een zeer tijdrovende omweg maken. Hierdoor waren Berlijngangers sneller op hun bestemming als ze de ICE namen en in Duisburg overstapten, wat ze massaal deden. In de propvolle ICE’s bleef eigenlijk geen ruimte over voor binnenlandse reizigers en Interrailers – twee groepen die niet hoeven te reserveren voor een plekje maar wél kwamen opdagen. Tel daarbij op dat er ook nog treinen uitvielen of korter waren wegens defecte treinen en personeelsgebrek (onder meer in de werkplaats). Om dezelfde reden kortten NS en DB veel ICE’s in tot Düsseldorf of Keulen. 

Het resultaat was chaos. In Amsterdam moesten zowel beveiliging als kantoorpersoneel komen helpen bij de instapprocedure, waarna de overvolle treinen vervolgens uit veiligheidsoverwegingen de stations Utrecht en Arnhem maar compleet voorbijreden. En reizigers die daar dan voor niets stonden te wachten met een duur kaartje en zitplaatsreservering op zak? Die mochten gebruikmaken van de trage stoptrein vanaf Arnhem. Die ook al overvol was, omdat Duitsland deze zomer voor de regionale treinen het populaire 9 euro kaartje introduceerde ter compensatie van de hoge brandstofprijs.
Door deze chaos viel het reisschema van heel veel internationale reizigers als een kaartenhuis in elkaar. Immers, in Nederland je ICE missen betekent dat je in Duitsland je overstap op een aansluitende langeafstandstrein mist. Hierdoor kom je minimaal 1 tot 2 uur later op je bestemming aan. En moet je maar hopen dat er nog een zitplaats vrij is in de treinen van je nieuwe reisschema.

Slapen in de trein

Intussen liet Thalys zich niet verrassen door extra reizigers; in deze trein moet iedereen een plekje reserveren. Verstandig, want ook veel Thalys-treinen bleken deze zomer tot de laatste plek uitverkocht. Wat voor grote problemen zorgde toen meerdere treinen strandden door hitte, defecten en een aanrijding. Omdat er in de eerstvolgende Thalys-treinen geen enkel plekje meer over was, wist Thalys niet hoe de gestrande reizigers verder te vervoeren. De ‘oplossing’ leek voor Thalys heel eenvoudig: nadat reizigers meermaals urenlang zonder airco in de trein hadden vastgezeten, werden zij na evacuatie aan hun lot overgelaten en opgedragen zelf maar de rest van hun reis te verzorgen. Kosten zouden later wel gecompenseerd worden. Wie niet zo eenvoudig midden in de nacht vanuit een buitenlands station verder wist te reizen, mocht de nacht doorbrengen in de trein. Europese regels die voorschrijven dat de vervoerder verantwoordelijk is voor alternatief vervoer en een eventuele overnachting vergat Thalys voor het eigen gemak. Zo moest Rover-voorzitter Saskia Kluit op afstand met lede ogen aanzien hoe haar eigen 75-jarige moeder gestrand raakte nadat de Thalys niet verder reed. “Ze heeft in Brussel midden in de nacht in de rij moeten staan op een plek waar Thalys hotelkamers zou aanbieden, maar dat bleek niet zo te zijn. Toen hebben wij voor haar een hotel geboekt en heeft ze nog in een heel lange rij voor een taxi gestaan.”

Maatregelen

Samen met TreinTramBus vroeg Rover Thalys om een ruimhartige compensatie. In een mail aan klanten heeft Thalys laten weten dat die er ook komt. Ook gaat de vervoerder het crisisbeheer verbeteren. Om een betrouwbaardere dienstverlening te garanderen, is het dagelijks aantal Thalys-ritten deze zomer teruggebracht. Bij een uitgevallen trein wordt nu bovendien de kaartverkoop voor omliggende treinen gestaakt, zodat hier meer plek vrij blijft voor omboekers. Ook voor de ICE is Rover de nodige maatregelen beloofd. De dienstregeling is gewijzigd en de ticketverkoop beperkt om ruimte te creëren voor het opvangen van problemen. Er zijn ook extra servicemedewerkers gestationeerd op perrons in Utrecht en Arnhem om reizigers direct informatie te kunnen geven. Op het verzoek van Rover om reizigers kosteloos te laten omboeken wanneer hun trein erg druk dreigt te worden, werd niet ingegaan. Wel werd er ‘coulance’ beloofd.

Volgende zomer

De internationale trein heeft de haar toebedachte nieuwe en belangrijke rol niet kunnen waarmaken deze zomer. Dit is jammer en leidt hopelijk niet tot heel veel afhakers in 2023. Uiteraard zal Rover nog de nodige gesprekken met de treinvervoerders voeren en aandringen op verbeteringen. Nu is de tijd om de volgende zomer alvast voor te bereiden: door echt meer zitplaatsen te bieden en het reizigersonvriendelijke maatregelen door defecte treinstellen te voorkomen. In het kader staan een aantal suggesties.
Hopelijk kan de trein zich met deze verbeteringen van zijn beste kant laten zien. Maar realistisch moeten we ook zijn: er moeten nog veel aandacht en geld worden geïnvesteerd in de internationale trein. Want de wachtrijen van Schiphol kunnen voorlopig door het spoor nog niet worden weggewerkt.