Armada
Te beginnen met de achterkant van het station. De oude binnenstad is erg mooi, maar inmiddels wel bekend. De andere kant, een voormalig industrieterrein, is redelijk spectaculair. In het zogeheten Paleiskwartier (vernoemd naar het Paleis van justitie, naast het station) valt een rij gebouwen op met een bolle gevel: de Armada. De architect heeft zich laten inspireren door de vorm van zeilschepen, en de gebouwen staan aan het water, zoals dat hoort bij een vloot. Alleen is het lastig zonnepanelen plaatsen op gebouwen met zo’n bolle gevel/dak.
Na de vloot wacht ons de Paleisbrug: een ‘parkbrug’, die er ligt sinds 2015, en waarvoor kosten nog moeite gespaard zijn. Zitjes, beplanting van planten, struiken en zelfs bomen, een bevloeiingssysteem (want in droge tijden zou het snel gedaan zijn met de beplanting), schuine liften én wifi. Je zou je immers eens gaan vervelen onderweg. Via deze brug kruisen we het spoor. Dus aan de ene kant hebben we een mooi uitzicht op het station en de treinen die onder ons doorrijden (maar nu even niet), aan de andere kant zien we in de verte de Gement, waar we later lopen.
Draak
Na de chique brug kruisen we de Dommel via een eenvoudiger brugje, en voor de volgende Dommel-kruising moeten we zelf aan het werk. Hier ligt namelijk het zelfbedieningspontje ‘De Moerasdraak’. Op internet staan ‘recensies’ van mensen die het niet lukte om zichzelf over te zetten, en inderdaad: je moet wel flink kracht zetten – en niet de verkeerde kant op draaien natuurlijk. Overigens was Moerasdraak de bijnaam van ‘s-Hertogenbosch tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De stad kreeg die naam omdat ze onneembaar werd geacht vanwege haar ligging tussen moerasgebieden. Dezelfde draak staat pontificaal op een sokkel voor het station.
Broek en Gement
Echt moerassig is het nog hier en daar, maar wel minder dan vroeger. Na de overtocht belanden we in het Bossche Broek. De naam zegt het al: hier is het een natte boel geweest, met name door de bijna jaarlijkse overstroming van de Dommel. Dat is niet meer zo, in elk geval niet op de paden.
Vanuit hier is er een mooi zicht op den Bosch. Andersom trouwens ook, daardoor lopen we nu hier. Het komt weinig voor dat een oude binnenstad direct grenst aan het buitengebied, maar hier is dat het geval.
Na het Bossche Broek willen we naar het andere natuurgebied, de Gement. Daarvoor moeten we eerst Vught doorkruisen, en de spoorlijnen naar/van Tilburg en Eindhoven, die hier samengaan. De Lunetten laten we links liggen, goed voor een andere wandeling. Eerst nog even langs, over, en weer langs het kanaal, en dan lopen we weer in het open veld. Ooit moeras, later ontgonnen tot grasland, nu voor een deel weer natuurgebied. Met in de verte twee eendenkooien.
Nat en mooi
We lopen naar een rechte lijn door het landschap: in de volksmond het ‘halve zolenlijntje’. Dit voormalige goederenspoor, eigenlijk de Langstraatspoorlijn geheten, liep van Den Bosch naar Waalwijk. Het spoor deed tot in de jaren 70 dienst voor de lokale schoenindustrie en haar verkopers. Een tijd lang was de lijn en in ieder geval de brug onbruikbaar, tot er een wandelpad werd aangelegd. De lijn kruist nog een heel echt moerasgebied, de Moerputten, via een brug van 600 meter. De brug bewaren we voor de terugweg. Eerst gaan we via een vlonder door het moerasbos, en dan verder over gras. Erg mooi, en in najaar/winter/vroege voorjaar is het een soort laarzenpad. Desnoods ga je dan via de dijk, al is dat lang niet zo mooi.
In dit gebied probeert Staatsbosbeheer het zeldzame pimpernelblauwtje terug te krijgen, maar dat is nog niet zo makkelijk. Er groeien echt wel pimpernellen, maar blijkbaar niet genoeg. De vlinders zijn er wel, maar mondjesmaat. In ieder geval leidt de poging de vlinders te verlokken tot een mooie vegetatie en een uitkijkpunt over de ‘bijenweide’.
Moerputten
Via een dijk komen we weer op het voormalige spoor, en komen dan wel op de brug. Best een imposant ding, en de pijlers lijken ruimte te bieden aan een tweede spoor. Dat klopt: ooit waren er plannen voor twee sporen, maar zover is het niet gekomen. Het uitzicht over de Moerputten en de bijbehorende vogels is hier erg de moeite waard. Min of meer via het spoortracé (een deel is afgesloten en groeit dicht, waarom is niet duidelijk, of is het om vogels rust te gunnen? In ieder geval levert het wandelvariatie op) gaan we weer richting Den Bosch. Hier wel een minder aantrekkelijk deel van de stad, gewoon maar doorstappen dan, of vooral naar rechts kijken. Of is het de moeite waard om álles wat je op een wandeling ziet te beschouwen? Omdat het er gewoon bij hoort? Zodat je ook een wandeling door een industriegebied kunt waarderen?
Een andere mogelijkheid is om via open land en langs de Dommel terug te gaan naar het station, dat maakt de wandeling een paar kilometer langer.
Nu ja, alles op zijn tijd, en het laatste deel, langs de waterkant van de ‘zeilschepen’ mag er weer zijn. In ieder geval heeft deze wandeling ons niet alleen mooie landschappen opgeleverd, maar ook weer uren verder gebracht.
In de kou
Zouden de treinen inmiddels al rijden? Nee dus. Eerder was de hervatting van de dienstregeling of wat daarvoor moet doorgaan al uitgesteld tot 20 uur. En uiteindelijk krijgen de reizigers te horen dat er die dag geen treinen meer gaan rijden en dat ze het maar moeten bekijken. Alsof iedereen hier een oplossing voor kan verzinnen. De reiziger niet op één, twee en drie, maar in de kou.
Nee, ik ben die avond niet meer thuisgekomen.
