125 jaar spoor Sittard Heerlen Schaesberg Herzogenrath

Op zaterdag 12 september 2021 werden er een reeks festiviteiten georganiseerd door de stichting HEERLYCKheyt Schaesberg. Het onderwerp van deze viering was dat de spoorlijn Sittard-Heerlen-Schaesberg-Herzogenrath 125 jaar geleden in gebruik werd genomen. 

Het programma begon met een treinreis van Heerlen naar station Schaesberg, na de aankomst werd een kunstwerk onthuld en werd met een historische bus van de EMA een rit gemaakt naar Relim waar in het verleden de ondergrondse vakschool van de staatsmijn Maurits was gevestigd. Na een wandeling langs een aantal herinneringen aan het mijnverleden werden de festiviteiten afgesloten in SnowWorld dat gevestigd is op de steenberg van de voormalige staatsmijn Wilhelmina. Alle deelnemers ontvingen het boek “Vervoer in Landgraaf en omgeving in de twintigste eeuw”.  

Toen rond 1890 de mijnindustrie in Limburg opbloeide en naast Heerlen ook de dorpjes flink groeiden kwam men tot de conclusie dat een spoorverbinding onmisbaar was om kolen te kunnen vervoeren. Maar ook nu lijkt deze treinverbinding na spoorverdubbeling en elektrificatie voor zowel Parkstad en de Euregio voor belangrijke ontwikkelingen gaat zorgen op het gebied van internationaal reizigersvervoer en daarmee ook voor ontwikkelingen op het gebied van toerisme, economie en duurzaamheid.

Bij de jubileumviering van deze spoorlijn wordt aandacht besteed de ontwikkelingen van Parkstad met de titel 'Van zwart (ontwikkeling mijnindustrie) naar Groen (ontwikkeling Parkstad) naar Goud (ontwikkeling van een spoorverbinding in de Euregio).

De gebroeders Honigmann en Henri Sarolea die veel ervaring in spoorwegbouw had opgedaan in Nederlands-Indië kwamen door de ontwikkeling van de steenkolenmijnen tot de conclusie dat spoorverbindingen in deze regio onmisbaar waren om de kolen te kunnen vervoeren. Na een lobby van Sarolea bij de regering werd in 1891 de Nederlandsche Zuider-Spoorwegmaatschappij (NZS) opgericht en werd de spoorwegverbinding tussen Sittard en Herzogenrath een feit en werd deze op 1 mei 1896 geopend.

Met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in mei 1940 wordt de internationale reizigersdienst tussen Haanrade en Herzogenrath gestaakt. Na de aankondiging in de jaren '60 dat de mijnen dicht moesten, ging het met de mijnstreek snel bergafwaarts. Tussen 1966 en 1974 gingen 45.000 directe en indirecte arbeidsplaatsen verloren. Veel beeldbepalende gebouwen van de mijnindustrie werden afgebroken en steenbergen met de grond gelijkgemaakt. Er volgt een moeilijke periode van zo'n 25 jaar voor de Oostelijke Mijnstreek.

Op 31 mei 1992 wordt het baanvak Landgraaf - Herzogenrath opnieuw geopend voor internationaal reizigersvervoer. Een dag eerder beëindigt NS de internationale treindienst tussen Maastricht en Aachen.