Onderhands aanbesteden van het HoofdRailnet

In de spoorwereld is er discussie over het onderhands of openbaar aanbesteden van het HoofdRailnet. Recent heeft de Federatie Mobiliteitsbedrijven (FMN), de belangenvereniging van vijf regionale treinvervoerders, bij de bestuursrechter in Den Haag een voorzieningenprocedure aangespannen. Deze juridische procedure werd door de FMN verloren.

De FMN beroept zich op Europese regels. Die maken het vanaf eind 2023 moeilijker om aanbestedingen in het openbaar vervoer onderhands te gunnen. Nederland is verplicht om bij de aanbesteding een markconsultatie van de vervoersmarkt uit te voeren.

Het kabinet mag voorlopig doorgaan met het plan om de exploitatie van de belangrijkste intercity’s en stoptreinen de komende tien jaar opnieuw te gunnen aan de Nederlandse Spoorwegen. Ook al is dat mogelijk in strijd met de Europese mededingingsregels.

De rechter stelt in de uitspraak dat het mogelijk is dat een hoger rechtsorgaan de staat in het ongelijk stelt en dat mogelijk Nederland handelt in strijd met EU-regels. De verwachting is dat er in 2023 er een uitspraak komt in de Nederlandse bodemprocedure over het onderhands aanbesteden. Het is ook goed mogelijk dat de Europese Commissie Nederland in gebreke zal stellen mocht de onderhandse gunning aan de NS doorgaan.

Al jaren hebben de regionale treinvervoerders er problemen mee dat de overheid de NS het alleenrecht gunt op het IC-net. De nieuwe concessie loopt van 2025 tot 2035.

Arriva wacht de uitspraak van de bodemprocedure in 2023 niet af. Op de dag van het vonnis maakte het vervoersbedrijf bekend dat het sneltreinen wil laten rijden tussen Groningen en Zwolle, en extra spitstreinen tussen Leeuwarden en Heerenveen. Op deze trajecten rijdt nu alleen de NS.