Van het Kielegat naar de schapenkoppen

0,0 Het huidige station van Breda (ofwel Kielegat tijdens carnaval) is al het vierde. In 1855 werd het eerste station gebouwd, toen de spoorlijn Roosendaal–Breda werd aangelegd. Daarmee kreeg Breda aansluiting op de lijn Antwerpen-Roosendaal. In 1863 kreeg Breda een verbinding met Tilburg. Dat was aanleiding om een nieuw station te bouwen, noordelijk van het eerste station. Dit station hield langer stand. In 1975 werd het vervangen door een geheel nieuwe stationscomplex ten noorden van het centrum. 

Eind vorige eeuw ontstond er discussie over het tracé van de HSL Zuid. Breda wilde natuurlijk graag dat het traject van Rotterdam naar Antwerpen via Breda zou lopen. Dat lukte maar ten dele. De lijn passeert Breda westelijk, maar er kwam wel een aftakking naar de stad. Dat betekende dat het station daarop aangepast moest worden. Architect Koen van Velsen ging daarmee aan de slag. Het werd geen station, maar een OV- terminal. Die werd op 6 september 2014 in gebruik genomen.

0,6 Meteen na het verlaten van het stationscomplex steken we de Mark over. Dat is een riviertje dat ontspringt net over de grens in België en als Dintel uitmondt uit in het Volkerak. Nu is het een onbelangrijke vaarweg, maar in de middeleeuwen stond hij in open verbinding met de zee en bepaalde de ligging van de eerste nederzetting in de 12^e eeuw, waaruit Breda zou ontstaan.

R 1,6: ziet u nou een vliegtuig op het dak staan in de verte? Inderdaad. Het is ook precies de bedoeling van staalbedrijf Stolwerk om uw blik te vangen. Het is een Fokker 100, samengesteld uit diverse onderdelen die voor de sloop waren bestemd.  Naast blikvanger doet het vliegtuig ook dienst als kantine- en vergaderruimte.

R 2,1: het stadion van NAC. Weinigen zullen weten dat deze afkorting staat voor Noad Advendo Combinatie, ontstaan uit een fusie in 1912. En dat zijn ook weer afkortingen. Voluit geschreven wordt het dan: Nooit Opgeven Altijd Doorzetten, en Aangenaam Door Vermaak & Nuttig Door Ontspanning.  Dat klink als een ijzersterke combinatie. Het leidde dan ook tot het landskampioenschap in 1921. Op het volgende grote succes moest men wachten tot 1973. Toen won NAC de KNVB-beker.

4,6: station Breda Prinsenbeek (geopend in 1988)

8,6: we steken de Marke nog een keer over, dat zich hier door de polders van de Brabantse Westhoek kronkelt. Op de achtergrond het kerkje van Terheijden. De polders dateren van eind 16^e / begin 17^e eeuw. Inmiddels rijden we al een tijdje parallel aan de A16, de snelweg van het Terbregseplein in Rotterdam naar de Belgische grens bij Hazeldonk.

14,9: station Lage Zwaluwe: er is hier al een station sinds 1866. Alleen staat er sinds 2001 geen gebouw meer; dat moest worden gesloopt voor de sporen van de HSL. Het station wordt nu gekenmerkt door een glazen luchtbrug. Lage Zwaluwe heeft de twijfelachtige eer in 2020 te zijn gekozen tot slechtste treinstation van Nederland. ‘Een uitgestorven tochtgat’ was een van de commentaren van de reizigers en ‘alleen parkeren is goed geregeld’. Het fungeert ook als rangeerterrein voor goederentreinen naar de havens van Moerdijk.

18,2: We steken het Hollandsch Diep over. Lange tijd was dit een barrière voor het Noord-Zuid verkeer. Tot 1872, het jaar waarin de Moerdijkbrug openging, liep het spoor tot Moerdijk en moesten de reizigers met de veerboot oversteken naar Willemsdorp aan de overkant van het water. Automobilisten moesten tot 1936 wachten op de verkeersbrug. De spoorbrug was ten tijde van de opening met 1040 meter de langste brug van Europa. Links ziet u de HSL-brug die in 2006 werd voltooid, met daarachter de brug in de A16. Rechts kijkt u richting de Biesbosch. Hier komen de Amer (het verlengde van de Maas) van rechts en de Nieuwe Merwede (afsplitsing van de Waal) van links bij elkaar om het Hollands Diep te vormen. Om een paar kilometer westelijk, als ook de Dordtse Kil erbij is gekomen, weer te splitsen in Volkerak en Haringvliet. Begrijpelijk als u de draad kwijtraakt. De vele namen zijn een weerslag van de dynamische waterstaatkundige historie van dit gebied. Het is ook druk een kruispunt voor het scheepvaartverkeer.

18,2: Rechts aan de zuidoever ziet u een verzamelplaats voor duwbakken (foto).

26,8: station Dordrecht Zuid: dit station dateert van 1973. De gemeente Dordrecht wil dit station graag vervangen door twee nieuwe stations, namelijk Amstelwijck en Leerpark/Gezondheidspark. Of ze er zullen komen is maar zeer de vraag, want ProRail heeft juist gekozen voor een opknapbeurt van Dordrecht Zuid.

We komen nu dichter bij Dordrecht. Hoe rotter het wordt… zal menigeen daarop laten volgen. Die toevoeging verdient de stad niet. Kijk alleen maar naar het mooie station. Voor een verklaring van deze uitdrukking zie: bit.ly/hoedichter . De inwoners worden, ook niet echt vleiend, schapenkoppen genoemd. Waarom? Dat kunt u hier nalezen: bit.ly/schapenkoppen

29,5: station Dordrecht. Dit is nog het oorspronkelijke station van 1872, het behoort met Zwolle tot de enige twee Waterstaatsstations van de eerste klasse. De overkapping dateert van 1900. Het station is een Rijksmonument en maakt onderdeel uit van de zogenoemde Collectie (een verzameling van 50 stations met bijzondere architectonische kenmerken).

U kunt hier overstappen op de intercity naar Rotterdam. Maar dit is niet waarschijnlijk, omdat u dan de Intercity Direct had kunnen nemen die over het HSL-tracé buiten Dordrecht om gaat, via tunnels onder de Dordsche Kil en Oude Maas. Vanuit deze Intercity Direct kun je overigens onderweg ook alle hier beschreven punten zien.