Revival van de nachttrein

Zo’n drie jaar geleden vertrok uit Amsterdam de laatste internationale nachttrein naar München en Zürich. Maar de nachttrein is bezig met een comeback welke voortvloeit uit de te nemen maatregelen rond de terugdringing van de CO2-uitstoot; een doelstelling waaraan de trein zeker een bijdrage zal leveren.

Nadat de Deutsche Bahn (DB) vanwege teruglopende inkomsten uit de nachttreinverbindingen (City Night Line) en het feit dat DB genoodzaakt was nieuwe slaap- en ligrijtuigen aan te schaffen, heeft deze vervoerder besloten de CNL-treinen vanaf 11 december 2016 niet meer te exploiteren. Een aantal nachttreinverbindingen daarvan worden vanaf zojuist vermelde datum onder de productnaam NightJet verzorgd door de Oostenrijkse Spoorwegen (ÖBB). Een daarvan is de nachttrein van Wenen en Innsbruck naar Düsseldorf. Het is bedoeling dat deze nachttrein vanaf een nader te bepalen datum in de maand januari 2020 twee keer per week rijtuigen meevoert naar Brussel. Het treingedeelte zal dan vanaf Köln Hbf via Aachen Hbf en Liège Guillemins naar de Belgische hoofdstad rijden. Omdat er nog geen dienstregelinginformatie bekend is over de nachttrein uit/naar Oostenrijk, kan nog niet worden aangeven of de trein Maastricht-Aachen v.v. (RE18) op station Aachen Hbf goed aansluit op de meeraangehaalde trein.

Met het laten doorrijden van de nachttrein Wenen/Innsbruck-Düsseldorf naar Arnhem, Utrecht en Amsterdam vanaf medio december 2020 rijdt er weer een internationale nachttrein naar Nederland. Hopelijk is de herintroductie van deze trein de opmaat voor meer internationale nachttreinverbinding naar/vanuit Nederland. Het netwerk van internationale nachttreinen zoals dat decennia lang bestond zal wellicht nimmer terugkeren; rijtuigen waarmee men vanuit Nederland naar Zuid-Frankrijk, Milaan en steden ten zuiden daarvan, Kopenhagen, Praag en zelfs naar Moskou kon reizen.  

Zoals reeds eerder vermeld kan met ingang van de dienstregeling 2021 met de nachttrein dagelijks vanuit Nederland naar Oostenrijk worden gereisd waarbij de trein na het passeren van de Nederlands/Duitse grens onderweg o.a. zal stoppen in Düsseldorf-Keulen-Frankfurt-Würzburg-Neurenberg. In Neurenberg wordt de trein gesplitst. Een deel rijdt via München naar Innsbruck. Het andere gedeelte rijdt via Linz naar de Wenen. In ongeveer veertien uur rijdt de trein van Nederland naar Oostenrijk. De verbinding is een gezamenlijk project van NS en de ÖBB en betreft in feite het doortrekken naar/vanuit Nederland van een bestaande route van het nachttreinennet van de ÖBB.

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat investeert tot en met 2024 maximaal 6,7 miljoen euro in deze verbinding. Deze subsidiering is om de reiziger te stimuleren de nachttrein te nemen in plaats van het vliegtuig of de auto. Uit marktonderzoek is gebleken dat ook andere bedrijven zoals Flixbus wel wat zien in het exploiteren van een nachttrein, maar dat die vermoedelijk pas vanaf 2024 deze treinen kunnen laten rijden. Zo wordt de trein ook voor grotere afstanden binnen Europa niet alleen een duurzame maar ook een aantrekkelijke manier van reizen.

De verwachting is dat jaarlijks zo’n 180.000 mensen zullen reizen met de nieuwe slaaptrein. Ter vergelijking: vliegtuigen vervoerden in 2018 tussen Schiphol en München en tussen Schiphol en Wenen jaarlijks ongeveer 1,2 miljoen mensen. De komende jaren wordt met geïnteresseerde vervoerders verkend of en hoe ook zij internationale nachttreinen vanuit/naar Nederland kunnen aanbieden.

Gegevens van de nieuwe Nightjetverbinding vanuit Nederland:

• Start nachttrein per 13 december 2020;
• Vertrek uit Amsterdam begin van de avond, aankomst rond 10 uur in de ochtend;
• In Nürnberg splitst de trein in twee delen;
• De trein bestaat uit zit-, lig- en slaaprijtuigen;
• Prijzen zitplaatsen vanaf 29 euro, ligplaatsen vanaf 59 euro en slaapplaatsen vanaf 89 euro;
• Een ontbijt is inbegrepen voor passagiers in de slaapgedeeltes;
• Er is plek voor rolstoelen en assistentieverlening voor mobiliteitsgehandicapten is mogelijk;
• In de trein is ook ruimte voor het vervoer van fietsen.

Uit onderzoek van het Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid(KiM) blijkt dat de meeste nachttreinen in Europa een bepaalde vorm van subsidie ontvangen. Commerciële vervoerders vragen zich af of dit juridisch wel toelaatbaar is. Volgens Flixbus is deze nachttrein een open access-verbinding, die niet onder een concessie valt. De ÖBB NightJet zou concurreren met twee grensoverschrijdende Flixbus-lijnen op het traject Amsterdam – München en Amsterdam – Wenen; verbindingen die geen subsidie ontvangen.

Sinds de invoering van het Derde Spoorwegpakket in 2007 is de markt voor internationaal spoorvervoer geliberaliseerd. Maar middels het Vierde Spoorwegpakket mag je onder bepaalde voorwaarden een onderhandse gunning verlenen en het doet niet ter zake of het hier gaat om een binnenlandse of internationale verbinding. De EU-verordening 1370/2007 staat subsidie voor internationale treindiensten nog steeds expliciet toe.