Een blik op treindienstregeling 2025

“NS verbetert de dienstregeling 2025 flink en zet een forse stap richting de toekomst. Het is de grootste verandering in jaren en voor veel reizigers verandert er dus wel iets.”, schrijft de nationale spoorvervoerder in november 2024 aan de consumentenorganisaties. Wat NS schrijft klopt. De dienstregeling van NS heeft een nieuwe structuur, vooral in de Randstad en naar het noorden en oosten van het land. Op veel plekken gaan ’s-ochtends vroeg en ’s-avonds laat meer treinen rijden. Goed nieuws is ook de terugkeer van een aantal treinen in de spits en in het weekend.
De jubeltoon verhult wel dat die nieuwe structuur in 2025, en waarschijnlijk ook nog in 2026, verre van optimaal is. De oorzaken hiervan zijn gebrekkige infrastructuur en te weinig geschikte treinen.
Bijna tegelijk met de dienstregeling 2025 start ook de nieuwe concessie voor het Hoofdrailnet, zeg maar de vergunning van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat waardoor NS de meeste treinen mag rijden.

Nieuwe structuur

De HSL tussen Rotterdam Centraal en Schiphol Airport speelt een hoofdrol in de nieuwe structuur van de dienstregeling van NS. In 2025 zijn er meer overstapvrije verbindingen die via de HSL het snelst zijn. Voorbeelden zijn die tussen Rotterdam en Hilversum en tussen Rotterdam en Lelystad. Dit is mogelijk omdat de Intercity Direct voortaan naar Amsterdam Zuid rijdt. En van daar verder naar Amersfoort of Lelystad. Nadeel hiervan is wel dat er geen Intercity Direct treinen meer op Amsterdam Centraal stoppen.

Als NS de nieuwe structuur helemaal had kunnen invoeren, dan waren er nog veel meer overstapvrije verbindingen via de HSL geweest. Zoals tussen Breda, Rotterdam en Groningen en Leeuwarden. Op de HSL kan echter niet hard genoeg worden gereden door de problemen met de viaducten in Zuid-Holland. Hierdoor zijn de rijtijden van treinen die over de HSL rijden langer en dat past in de Schipholtunnel niet goed met de dienstregeling van andere treinen.
Er zijn ook te weinig Wespen, de nieuwe treinstellen ICNG. Hierdoor heeft NS niet genoeg treinstellen om met HSL-treinen door te rijden naar Groningen, Leeuwarden en Enschede.

De meest in het oog springende slachtoffers hiervan zijn reizigers die van Rotterdam naar Zwolle en verder naar Groningen en Leeuwarden v.v. gaan. Al sinds mensenheugenis hebben zij een overstapvrije verbinding, in 2025 niet meer. Dit geldt ook voor reizigers van Schiphol Airport en Amsterdam Zuid naar Apeldoorn en verder naar Salland en Twente v.v.. Minder in het oog springend, maar minstens zo hinderlijk: in Leiden Centraal is er vaak geen aansluiting tussen de Intercity’s van Schiphol Airport naar Den Haag Centraal en die tussen Haarlem en Den Haag HS. Overdag valt de extra reistijd mee, maar op stille uren kan die oplopen tot een half uur. Het laatste gevolg dat we hier noemen is de extra reistijd tussen het noorden en Schiphol: zes minuten.
Dit is allemaal tijdelijk, maar het is onbekend hoe lang tijdelijk is. Op zijn minst anderhalf jaar is de verwachting.

Tienminutentreinen

Nadat in 2024 in de spits de tienminutenIntercity terugkeerde op de trajecten Rotterdam Centraal-Amsterdam Zuid via Leiden Centraal en tussen Schiphol Airport en Arnhem Centraal, gebeurt dit In 2025 ook overdag. De Intercity’s die van Leiden Centraal via Schiphol Airport naar Amsterdam Zuid rijden, gaan allemaal door naar Amsterdam Bijlmer ArenA en Utrecht Centraal. Dit is een verbetering voor de drukke verbinding tussen Leiden en de zuidkant van Amsterdam. Zoals bijna altijd is er ook een nadeel: Leiden Centraal verliest de overstapvrije Intercityverbinding met Flevoland, Zwolle en het noorden van het land. Daar komt de hele dag en ook in het weekend een overstapvrije Intercity met Arnhem en Nijmegen voor terug. Schiedam Centrum verliest de tienminuten Intercity-status: twee van de zes Intercity’s stoppen er niet meer.

De treindienstregeling van 2025 bevat goed nieuws voor reizigers die tussen Dordrecht, Rotterdam en Den Haag de Sprinter gebruiken. Op het hele traject rijdt er in de spits en overdag elke tien minuten een Sprinter. ProRail moet nog wel wat werkzaamheden afronden en verwacht dat dit in de eerste maanden van 2025 gebeurt. Dit is de reden dat twee van de zes Sprinters voorlopig niet in Schiedam Centrum stoppen. Overigens steekt de schamele halfuurdienst later op de avond en in het weekend schril af bij de zes Sprinters overdag. Rover vindt het tijd worden dat NS de frequentie in het weekend verhoogd tot een kwartierdienst.

De tienminutenSprinter is een nieuwe stap in de richting van een metroachtige Sprinterdienst in de Zuidvleugel van de Randstad tussen Dordrecht en Leiden. Het is de bedoeling dat in dit gebied tot 2030 zo’n 30.000 nieuwe woningen komen en 80.000 nieuwe arbeidsplaatsen. Dit zorgt uiteraard voor meer reizigers. Naast meer treinen komen er ook meer stations, o.a. in Schiedam en Rijswijk.

Tienminutentreinen rijden alleen van maandag t/m donderdag. Dit geldt zowel voor de Intercity’s als de Sprinters. Op vrijdag rijden er op de tienminutentrajecten elk uur vier Intercity’s en vier Sprinters.

AirportSprinter

NS komt met een hele nieuwe treincategorie, de AirportSprinter. Hij rijdt van Amsterdam Centraal naar Hoofddorp en stopt in Amsterdam Sloterdijk, Amsterdam Lelylaan en Schiphol Airport. De AirportSprinter rijdt heel vaak met bijna een metrofrequentie: acht keer per uur overdag. Daarbuiten wat minder, maar meestal drie tot vier keer per uur. Ook nieuw: de machinist sluit de deuren van de AirportSprinter in plaats van de conducteur.
’s-Nachts rijdt de AirportSprinter niet, reizigers tussen Amsterdam Centraal en de luchthaven kunnen dan gebruik blijven maken van de nachttreinen naar Rotterdam.

De komst van de AirportSprinter heeft tot gevolg dat een aantal overstapvrije verbindingen in de regio Amsterdam vervalt. Reizigers op de stations Diemen, Amsterdam Science Park en Amsterdam Muiderpoort verliezen hun rechtstreekse Sprinter met o.a. Amsterdam Sloterdijk en Schiphol Airport.

Zwolle - Groningen met Arriva

In tegenstelling tot eerdere berichten gaat Arriva vanaf begin januari géén treinen rijden tussen Zwolle en Groningen. ProRail weigerde de aanvraag van Arriva grotendeels, maar moet die weigering van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) nu heroverwegen. Arriva wacht nu op een nieuw besluit.

Arriva wil deze treinen op eigen kosten en voor eigen risico rijden. Dit heet open toegang en is toegestaan als er ruimte is op het spoor en NS er niet al te veel last van heeft. Een vervoerder die hiervan gebruik maakt, mag zelf bepalen welke kaartjes geldig zijn en hoeveel die kosten. Arriva had ook open toegang-treinen willen rijden tussen Zwolle en Leeuwarden, maar die aanvraag is helemaal afgewezen.

Naar België met EuroCity en EuroCity Direct

Er gaan in 2025 veel meer treinen de grens over bij Breda. NS en de Belgische spoorwegen komen hier zelfs met twee nieuwe namen: EuroCity en Eurocity Direct.

EuroCity is de nieuwe naam voor de tot Rotterdam Centraal ingekorte Intercity Brussel. Deze trein stopt in Breda, Noorderkempen, Antwerpen-Centraal, Antwerpen-Berchem, Mechelen, Brussels Airport-Zaventem, Brussel-Noord en Brussel-Centraal. Het eindpunt is Brussel-Zuid. De trein rijdt één keer per uur en de vertrektijden zijn nagenoeg hetzelfde als die van de Intercity Brussel in 2024. De rijtuigen in de EuroCity zijn van de Belgische spoorwegen.

De Eurocity Direct is sneller dan de EuroCity. Dit komt vooral omdat deze trein niet via Breda en ook niet via de Belgische luchthaven rijdt. NS zorgt voor het materieel in de vorm van Wesp-treinstellen. Eurocity Direct rijdt ook elk uur en stopt op de volgende stations: Lelystad Centrum, Almere Buiten, Almere Centrum, Amsterdam Zuid, Schiphol Airport, Rotterdam Centraal, Antwerpen-Centraal en Brussel-Zuid. Het was de bedoeling dat deze trein ook zou stoppen in Duivendrecht maar dat bleek niet inpasbaar in de dienstregeling. Reizigers tussen Flevoland en Duivendrecht hebben hierdoor nog maar 1 in plaats van 2 intercity’s per uur. De trein stopt dus niet in Amsterdam Centraal en ook niet in het station het dichtst bij het Brusselse stadscentrum: Brussel-Centraal. ’s-Avonds en op zondag begint Eurocity Direct in Amsterdam Zuid. De reistijd van Schiphol naar Antwerpen-Centraal is één uur en een kwartier. De Intercity Brussel deed hier in 2024 ruim een kwartier langer over.

NS is niet bepaald vriendelijk voor haar abonnementhouders. Een DalVrij en WeekendVrij- abonnement, om twee voorbeelden te noemen, is in de Eurocity Direct niet geldig ten zuiden van Rotterdam Centraal. Dit betekent dat deze abonnementhouders voor het traject tussen Rotterdam en de Belgische grens een kaartje moeten kopen. De soepeler voorwaarden van de nieuwe hoofdrailconcessie maken dit mogelijk. Rover vindt dit een slechte zaak. Het comfort van de Eurocity Direct is immers niet beter dan dat van de Nederlandse binnenlandse treinen die over de HSL rijden. In de EuroCity via Breda zijn de hierboven genoemde abonnementen wel geldig tot de Belgische grens.

De Vlaamse reizigersvereniging TreinTramBus verwelkomt de nieuwe snelle Eurocity Direct, maar heeft ook stevige kritiek. Het spoor tussen Antwerpen en Brussel zit vol. Dit betekent dat er per uur een binnenlandse Belgische Intercity is opgeheven. Bovendien zijn de gewone binnenlandse Belgische treinkaartjes niet geldig in de Eurocity Direct.

De Eurostar naar Brussel en Parijs blijft ook rijden. Deze trein blijft stoppen in Amsterdam Centraal.

München

Nederland krijgt een overstapvrije dagverbinding met de hoofdstad van Beieren, München. De ICE vertrekt om 8.30 uit Amsterdam Centraal en komt bijna zeven uur later, om 15.27 aan in het Hauptbahnhof van de Duitse stad. Naar Nederland vertrekt de ICE om 16.28 uit München en komt om 23.29 aan in Amsterdam Centraal. De nieuwe trein zorgt ook voor nieuwe overstapvrije verbindingen met Stuttgart, Ulm en Augsburg.
De aankomsttijd in Nederland is vrij laat. In theorie zijn er dan nog veel stations waar de ICE niet stopt bereikbaar. Duitse langeafstandstreinen blinken helaas niet uit in op tijd rijden. De kans dat laatste aansluitende treinen niet worden gehaald is niet gering. Het zou alleen hierom al beter zijn als de ICE twee uur eerder uit München zou vertrekken. Dit kan als de DB de nieuwe ICE-treinstellen die in Nederland mogen rijden ook gaat inzetten in andere treinen op de ICE-verbinding tussen het Ruhrgebied en München.