Gevraagd: een kleiner maar flexibeler NS

Bedrijven hebben de ontembare neiging om groot te willen zijn. Groot worden leidt tot meer omzet, meer personeel en vervolgens tot meer interne bureaucratie. Sommige bedrijven doorzien dit mechanisme en gaan onderdelen van het bedrijf verzelfstandigen of ze gaan decentraliseren.

NS is een geheel centralistisch aangestuurd bedrijf. In Utrecht denkt men te weten wat goed is voor Bunde, Haren en Krabbendijke, ondanks het feit dat geen directeur van NS weet hoe die stations eruitzien. De dienstregeling 2017 leverde een storm aan kritiek op, o.a.vanwege verslechterde aansluitingen en verplichte overstappen. Ook zien reizigers op zaterdag en zondag kleine treinen voorbijkomen die overvol raken, omdat de computers in Utrecht bedacht hebben dat er in het weekend minder reizigers zijn dan door de week. Het duurde een paar maanden voordat NS erachter kwam (mede op ons aandringen) dat er iets niet klopte. Maar oplossen kan niet zomaar. Het kost de centralistische NS-bureaucratie wederom een paar maanden (!) om de treinen te verlengen. Nee, handmatig iets veranderen kan niet in de NS-burelen, waar de virtuele werkelijkheid belangrijker is dan de werkelijkheid op de perrons.

De ontwerp-dienstregeling 2018 reflecteert de NS op zijn slechtst. Tussen Eindhoven en Amsterdam zijn er Intercitytreinen voorzien elke tien minuten. Bravo, maar de reiziger in de stoptreinen betalen de rekening. De stoptreinen gaan onregelmatig rijden, waardoor aansluitingen verslechteren. En bij storingen gaan stoptreinen er als eerste uit.

Het demissionaire kabinet heeft vrijdag vier scenario’s gepresenteerd voor de mogelijke marktordeningen op het spoor. Rover heeft duidelijk gekozen in het belang van de reizigers. Laat NS de intercitytreinen rijden, maar geef de decentrale overheden de bevoegdheid om stoptreinen aan te besteden. NS mag dan meebieden. Dat dwingt NS om zich te verdiepen in stoptreinen. Nu ziet NS stoptreinen als een noodzakelijk kwaad. Nog een pijnlijk feit voor NS: het openbaar vervoer in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, rond Schiphol en in Groningen/Drenthe groeit relatief veel sneller dan NS.

Gevraagd: een klein en slagvaardig NS, gericht op reizigers. Er is niet mis met de tucht van de markt.

Arriën Kruyt
Voorzitter Rover

Update 12 april:

Over de te korte Intercity's in de weekenden laat NS ons weten dat het de klachten herkent. "Dit speelde met name op de trajecten tussen de Randstad en Groningen/Enschede. Uit analyse blijkt dat het daadwerkelijk aantal reizigers hoger lag dan het verwachte aantal reizigers. Hierdoor is er te weinig materieel ingezet. Dit kan en moet beter," aldus NS. De materieelplanning van de komende weken wordt tegen het licht gehouden. De komende weekenden worden de drukste treinen versterkt. Ook dit Paasweekend gebeurt dat al, maar door de vele werkzaamheden en dagjesmensen zal het toch druk in de treinen worden, verwacht NS. Stapsgewijs zullen daarna in ieder geval de drukste treinen tussen de Randstad en Groningen/Enschede met minimaal twee treinstellen gaan rijden. Vanaf de zomer worden de omreisroutes bij werkzaamheden extra versterkt. Vanaf september worden de treinen in het weekend standaard ruimer gepland, zodat onverwachte reizigerspieken beter kunnen worden opgevangen. Dan gaat NS ook de verwachte reizigersaantallen nog eens extra zorgvuldig toetsen.

Naast deze maatregelen gaat NS reizigers met acties verleiden om in de eerste klasse te reizen. In het weekend maken hier nu relatief weinig reizigers gebruik van.