Lieve Sint, niet meer asfalt maar meer OV

28 november 2019

Dit opiniestuk verscheen op 24 november in Dagblad Trouw.

Vandaag houdt de Tweede Kamer weer het grote Sinterklaasdebat, minder goed bekend als het nota-overleg over het Meerjarenprogramma Infrastructuur Ruimte en Transport (MIRT). Daarin geeft het kabinet aan hoeveel belastinggeld er gaat naar asfalt, spoor en waterwegen.

Elk jaar wordt zeven miljard verdeeld, voornamelijk aan asfalt. Ook gemeenten, provincies en waterschappen geven geld uit aan infrastructuur. Samen investeren de overheden zelfs 11,3 miljard in de infrastructuur. Daarvan gaat maar liefst 60 procent naar nieuw asfalt of vervanging van oud asfalt.

Slecht idee

Maar dat is een heel slecht idee. Door meer asfalt komen er meer auto’s en dat betekent meer files, meer ruimtegebruik, meer verkeersonveiligheid, meer gevaarlijke luchtvervuiling, meer CO2 en meer stikstof. Al met al een aanslag op onze longen, op de ruimte, op de natuur, en een aanslag op het klimaat.

Tot nu toe speelden onze gezondheid, duurzaamheid en leefbaarheid bij de verdeling van het geld voor infrastructuur nauwelijks een rol. De stikstofcrisis is bij uitstek een reden om opnieuw te kijken naar deze verdeling.

Toch wordt in Den Haag nog steeds nauwelijks gesproken over de nieuwe wolken stikstof die dankzij de miljardeninvesteringen in asfalt de komende decennia de lucht in vliegen. Het verlagen van de maximumsnelheid maakt voor nú het probleem kleiner. Maar er is meer nodig om het verkeer in Nederland duurzaam en gezonder te krijgen. Dat kan makkelijk, als we de miljarden voor infrastructuur beter besteden: in lopen, fiets en openbaar vervoer.

Duurzamer investeren

Op dit moment investeert de overheid bij het personenverkeer 60 procent in het uitbreiden en onderhouden van wegen, viaducten en bruggen. Het ov krijgt maar 35 procent, de fiets zelfs slechts 6 procent. Om van lopen, mede als onderdeel van de ov-keten van deur tot deur, maar niet te spreken.

En die verdeling is niet wat mensen willen, blijkt uit recent onderzoek van I&O Research in opdracht van Milieudefensie. Nederlanders willen dat ruim een kwart van al het geld aan de fiets wordt besteed en 43 procent aan het ov. Gewone mensen willen dus veel duurzamer investeren dan de overheid doet.

Nederlanders hebben hierin gelijk. Uit nieuw en baanbrekend onderzoek van CE Delft en Move Mobility, vorige week gepubliceerd, blijkt dat investeringen in ov en fiets drie tot vier keer meer opleveren voor de bereikbaarheid van de meeste mensen in de onderzochte gebieden. De investeringen in de auto leveren relatief weinig op, omdat de autobereikbaarheid al heel goed is.

Terug naar de tekentafel

Zomaar investeren in asfalt lijkt op basis van dit onderzoek onverstandig. Per situatie zal volgens CE Delft en Move Mobility moeten worden bekeken wat het meest effectief is. Wij adviseren om te kiezen voor duurzame en gezonde oplossingen waarvan de meeste mensen profiteren.

Oftewel: geef duurzaamheid en gezondheid een veel prominentere plek. De stikstofcrisis is behalve een probleem ook een kans. Veel nieuwe asfaltprojecten moeten sowieso terug naar de tekentafel. Een gouden kans om deze investeringen te heroverwegen. Klimaatverandering, verkeersveiligheid, woningnood en gezonde lucht vragen om andere keuzes. Bij een lagere maximum snelheid kunnen meer auto’s op dezelfde weg rijden. Dus zijn die extra stroken wel nodig?

Door Bram van Liere en Wim Bot namens de Coalitie Duurzaam Actief en Gezond. In Coalitie Duurzaam Actief en Gezond zijn verenigd: Fietsersbond, Longfonds, MENSenSTRAAT, Milieudefensie, Natuur & Milieu, Reizigersvereniging Rover en Wandelnet.

Het zou in Nederland niet moeten gaan om wie de sterkste (asfalt)lobby heeft, maar hoe we bereikbaarheid en gezonde lucht voor de meeste mensen verbeteren. Dat betekent meer geld voor fietsen, lopen en het openbaar vervoer. Als Kamerleden daarvoor kiezen wordt het grote sinterklaasdebat een volksfeest voor iedereen.

Duurzaamheid, Politiek en lobby