Kabinet kiest voor minder en duurder openbaar vervoer

Het openbaar vervoer moet toekomstbestendig, betaalbaar, veilig en betrouwbaar zijn. Dat is niet overal in Nederland vanzelfsprekend. Het zijn deze keer niet onze woorden. Het zijn de woorden waarmee het kabinet in het regeerprogramma aan reizigers beloofde het openbaar vervoer te verbeteren. In de praktijk kiest het kabinet echter voor het tegenovergestelde: duurdere kaartjes en minder bussen en treinen. Dit is een keuze met verstrekkende gevolgen, niet alleen voor reizigers, maar ook voor de economie, het milieu en de leefbaarheid van steden en dorpen. Een verschil van dag en nacht tussen beloftes en werkelijkheid. Een verschil dat er bovendien voor zorgt dat de eigen kabinetsdoelen voor het verminderen van files en het oplossen van woningnood onmogelijk worden gehaald.

Vanaf volgend jaar nemen de rijksmiddelen voor openbaar vervoer  namelijk met bijna 350 miljoen euro per jaar af. Daarvan is de reiziger de dupe: er rijden straks minder bussen en treinen, en de kaartjes worden duurder. Het kabinet laat het aan de sector om dit probleem zelf maar op te lossen. Nu kan de sector best veel voor weinig, maar er zijn grenzen en die zijn al bereikt. De negatieve spiraal wordt ingezet. Er zijn straks minder reizigers in de bus en meer auto's op de weg. En dat betekent een slechtere bereikbaarheid, meer files en minder mogelijkheden voor woningbouw. Afname van budget zet de realisatie van bereikbare nieuwe woningen onder druk. Want de basis onder deze plannen is dat de bewoners vaker met bus en trein gaan reizen zodat we de beperkte ruimte in Nederland effectief kunnen gebruiken. Openbaar vervoer vraagt weinig fysieke en eigenlijk geen stikstofruimte. Zonder goede OV-ontsluiting komen nieuwe woonlocaties niet van de grond of zijn vanaf dag 1 onbereikbaar.  

De bezuinigingen op het openbaar vervoer raken vooral forenzen, studenten en mensen met een laag inkomen. In stedelijke gebieden leiden vermindering van het aanbod tot overvolle treinen en bussen, waardoor mensen vaker voor de auto kiezen. In landelijke gebieden hebben afnemende middelen voor openbaar vervoer nog ernstiger gevolgen. Treinen en bussen worden duurder en buslijnen verdwijnen, en dat betekent dat ouderen, jongeren en mensen zonder auto afgesneden worden van basisvoorzieningen zoals werk, school en zorginstellingen. Dit is niet alleen sociaal onrechtvaardig, maar ook schadelijk voor de regionale economie.

Het kan ook anders. Kijk maar naar Zwitserland: de trein rijdt hier gesmeerd en betrouwbaarheid, veiligheid en bereikbaarheid liggen voor iedereen binnen handbereik. Per hoofd van de bevolking investeert de Zwitserse overheid dan ook zo’n 477 euro per jaar in spoorweginfrastructuur. Nederland blijft steken op een magere 174 euro. Ondanks deze lage investering behoort Nederland nu nog tot de top van Europa als het gaat om OV, maar dit succes dreigt verloren te gaan. Voor de coronacrisis nam het gebruik en de klantwaardering van het OV elk jaar toe, maar dat gaat niet vanzelf. Kijk maar naar Duitsland: ooit stond dit land bekend om zijn degelijkheid en goede punctualiteit. Maar met een investering van slechts 115 euro per inwoner per jaar krijgt de Duitse treinreiziger nu in 40% van de gevallen te maken met meer dan een kwartier vertraging. Dit is een trieste voorbode van wat Nederland te wachten staat als we blijven bezuinigen.

Wat ons land nodig heeft is goed openbaar vervoer tegen een eerlijke prijs. Onze oproep aan het kabinet is dan ook: herstel de kortingen op het budget voor openbaar vervoer! Stop met bezuinigen op wat belangrijk is en begin met investeren! Laat de woorden werkelijkheid worden, zodat Nederland in beweging blijft. We kunnen het ons simpelweg niet veroorloven om de verkeerde keuzes te maken. Investeren in openbaar vervoer is investeren in de toekomst, en dat moet nu gebeuren.

Hatte van de Woude, voorzitter Branchevereniging OV-NL
Freek Bos, directeur Reizigersvereniging Rover
Jan van Selm, directeur OV-overheden DOVA